Historie
Hout, klei of glas; flesjes zijn in het verleden van allerlei materialen gemaakt. In de Middeleeuwen was een koeienhoorn met een gaatje erin populair. Ook was het niet ongebruikelijk om een kind direct aan de tepel van een dier te laten drinken. In het begin van de twintigste eeuw werd de rubberen speen ontwikkeld. Vroeger gebruikte men gewoon dierenmelk als vervanging voor moedermelk, maar in de achttiende en negentiende eeuw ontwikkelde men een mix van dierenmelk en andere ingrediënten, de eerste ‘kunstvoeding’. Een belangrijke ontwikkeling was de uitvinding van houdbare poedermelk. In de twintigste eeuw werd poedermelk echt populair en dat had grote invloed op de hoeveelheid moeders die borstvoeding gaven. Tegenwoordig kiest zo’n twintig procent van de Nederlandse moeders meteen na de geboorte van hun kind (of daarvoor al) voor flesvoeding.

Welke flesvoeding
Poedermelk bevat alle voedingsstoffen om je baby goed te laten groeien. De basis is meestal koemelk, maar je kunt bij biologische (online) winkels ook melkpoeder op basis van geitenmelk kopen. Je koopt de melk die bij de leeftijd van je kind past. Nummer 1 is voor nul tot zes maanden oud, nummer 2 (‘opvolgmelk’) voor zes tot tien maanden oud, enzovoort. Er zijn allerlei merken die nogal verschillen in prijs, maar allemaal moeten ze aan dezelfde strenge kwaliteitseisen voldoen. De Warenwetregeling Zuigelingenvoeding omschrijft welke voedingsstoffen er precies in moeten zitten. Die wetgeving is streng en geeft weinig ruimte voor variatie. Dus qua samenstelling zit er nauwelijks verschil tussen verschillende merken. Qua verpakking zit je bij de duurdere merken beter; die verkopen poedermelk in een handige bewaardoos. Het kan zijn dat je baby op het ene merk beter reageert dan op het andere, dat is een kwestie van uitproberen. Er is ook speciale flesvoeding tegen krampjes, voor hongerige baby’s of tegen spugen. Of hypoallergene voeding tegen koemelkallergie of voor als er in de familie astma, eczeem of allergieën voorkomen.

Welke fles
Zuigflessen heb je in allerlei soorten en maten, net als spenen. De gaatjes in de speen verschillen per leeftijd van je baby en soort voeding. Voor pap moeten de gaatjes groter zijn. Ook hier is het een kwestie van uitproberen wat jij en je kind het fijnste vinden. Als je poedermelk combineert met borstvoeding, kan een speen met minder of kleinere gaatjes slim zijn. Want dan moet je baby bij het zuigen aan de fles net zo hard werken als bij het drinken aan de borst.

Hoe werkt het
Het grote verschil tussen moedermelk en flesvoeding is dat baby’s van het eerste nooit teveel binnen kunnen krijgen en van poedermelk wel. Kijk dus op de achterkant van het pak: daar staat hoeveel je kind op zijn leeftijd per dag mag drinken. Er staat ook hoe vaak je baby zou moeten drinken per leeftijd (acht keer per dag of zes keer per dag) maar je kunt natuurlijk prima zelf bepalen hoeveel en hoe vaak je je kind voedt. Als je bijvoorbeeld eerst nog acht keer per dag borstvoeding gaf, ga je niet opeens naar zes keer flesvoeding omdat dat zo op het pak staat. Je kunt ook de fles op verzoek geven, maar houd dan dagelijks een maximum van 150 cc per kilo lichaamsgewicht aan. Als je kindje bijvoorbeeld zes kilo is, mag je hem ongeveer 900 cc geven: verdeeld over een X aantal porties. Zelf even rekenen hoe groot elke fles mag zijn dus. Voor het maken van de melk kun je kraanwater gebruiken; dat is veilig in Nederland.

Terwijl moedermelk direct uit de borst altijd op de juiste temperatuur is, moet je flesvoeding opwarmen. Dat kan in de magnetron, in een flessenwarmer of in een pannetje met heet water. Overigens waagt niet iedereen zich aan de magnetron, omdat de melk dan plaatselijk te heet zou kunnen worden of voedingsstoffen verloren zouden kunnen gaan. En er is ook nog discussie over de vraag of je ook gewoon warm water uit de kraan kunt gebruiken. Controleer altijd of het niet te heet is; het moet lauwwarm zijn. ’s Nachts is het handig om een thermoskan met water op temperatuur klaar te zetten, en een flesje met al de juiste hoeveelheid schepjes erin. Dan hoef je met je slaaphoofd alleen nog maar het water in te schenken en klaar ben je. Als je eenmaal een flesje hebt gemaakt – dus de poeder gemengd hebt met water – kun je het officieel nog een uur bewaren bij zuigelingenmelk. Opvolgmelk, voor baby’s vanaf zes maanden, kun je acht uur lang in de koelkast bewaren.

Hygiëne is belangrijk, maar het laatste standpunt van het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) is dat flessen en spenen niet hoeven te worden uitgekookt. Volgens het RIVM kun je ze het beste schoonmaken door ze in de vaatwasser te doen.

Andere benodigdhedenMieske-Illustraties-Melkfabriek-man
Boodschappenlijstje voor flesvoeding:

  • Flesjes (meerdere, anders blijf je afwassen)
  • Melkpoeder (eventueel met bewaarbus)
  • Thermoskan
  • Flessenwarmer (erg handig, kun je met een speciale stekker ook meenemen in de auto)
  • Magnetronsterilisator (optioneel)
  • Flesschrobber
  • Poedermelktoren, gestapelde bewaarbakjes voor poedermelk
  • Uitlek rekje (optioneel)

Op pad
Neem een flesje en poeder (in een poedertoren of alvast de juiste hoeveelheid in het flesje) mee als je onderweg bent. Overal zijn mensen wel bereid om wat water voor je op te warmen. En in het ergste geval bestel je ergens een kopje thee en meng je het gekookte water met wat koud water uit de kraan op de toilet. Je kunt ook altijd nog een thermoskan warm water meenemen. Als je met de auto op pad gaat, kun je een speciale flessenwarmer in de sigarettenaansteker inpluggen. In die flessenwarmers hoeft zelfs geen water (in de fles uiteraard wel) omdat ze een ingebouwd verwarmingselement hebben.

Voordelen van poedermelk

  • Iedereen kan de voeding geven
  • Er zit al vitamine K in
  • Voeden in het openbaar is makkelijker
  • Je weet precies hoeveel je baby binnenkrijgt
  • Je borsten zijn weer van jezelf

Nadelen van poedermelk

  • Iedereen kan de voeding geven
  • Het kan (ook ’s nachts) opraken
  • Je moet het klaarmaken
  • Het bevat geen antistoffen
  • Het kost geld

Best of both worlds
Wil je (nog) niet helemaal stoppen met borstvoeding? Dan kun je ook combineren. Er zijn dus niet maar twee keuzes: (blijven) borstvoeden of flesjes poedermelk geven. Je kunt ook moedermelk én poedermelk geven. Dit is handig als je weer gaat werken, maar ook als je het fijn vindt dat je baby niet alleen van jouw moedermelk afhankelijk is. Of omdat je niet steeds wilt kolven als je tijdens een voedingsmoment op pad bent zonder kind.

Wel is elke vrouw anders en lukt het combineren bij de één beter dan bij de ander. Als je gaat afwisselen met poedermelk en de borstvoeding dus afbouwt, loopt je productie terug. En dat wil je ook, want je wilt borstvoedingsmomenten laten vallen om die te vervangen voor een flesje. Maar het kan te hard gaan en zelfs einde verhaal qua borstvoeding betekenen. Als je merkt dat het te snel gaat, en je nog niet helemaal wilt stoppen met borstvoeding, kun je weer extra gaan kolven om je productie op peil te brengen.

Borstvoeding, bemoei je met jezelf
Veel flesvoeders (én borstvoeders) ergeren zich aan de fanatieke promotors van borstvoeding en spreken afkeurend van de ‘borstvoedingsmaffia’. Journalist en (destijds) aanstaande vader Marcel van Roosmalen schreef een stuk in de krant NRC over alle ongevraagde adviezen aan zijn zwangere vriendin om toch vooral borstvoeding te gaan geven. ‘Borstvoeding, bemoei je met jezelf’ vindt hij een mooie slogan tegen de borstvoedingsmaffia. Maar de lobby voor borstvoeding gaat verder dan (opdringerig) advies; het zit zelfs in de wet. Reclame maken voor poedermelk of flesjes voor baby’s tot zes maanden oud is verboden. Dat staat ook in die Warenwetregeling Zuigelingenvoeding en is gebaseerd op een internationaal verdrag van de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO). Winkels mogen poedermelk ook niet in de aanbieding doen. En als je naar de website van bijvoorbeeld Nutrilon surft, krijg je een pop-up dat borstvoeding het beste is.